Duidelijke taal

[Catrien Deys]

Recent verscheen de publicatie 'Van Torentje tot Trêveszaal De geschiedenis van de noordzijde van h...'. Dit boek bevat bijdragen van diverse auteurs. Met veel plezier heb ik al hun teksten mogen redigeren. Daarbij verbaasde het me hoe slecht er geschreven kan worden. Er worden woorden bedacht die er geleerd uitzien, maar eigenlijk helemaal niet bestaan, zoals 'emotionaliteit' in plaats van 'emotie' * En waarom schrijven in veel te lange en daardoor verwarrende zinnen, met eindeloze tussenzinnen, zonder komma's?

Ik vind het soms moeilijk puur taalkundig te bepalen waar een komma in een zin hoort. Gelukkig is het meestal zo dat daar waar een pauze valt, een komma wordt geplaatst. Het is dan gewoon zaak de zin hardop voor te lezen. Nu las ik in de nieuwsbrief van Schrijf.be waarom het nog meer zinvol kan zijn om teksten hardop te lezen. Ik parafraseer:

Het is handig ervan uit te gaan dat een lezer je tekst hóórt. Daar waar jij bij het schrijven hapert, hapert de lezer bij het lezen. Je kunt daarbij (helaas) niet vertrouwen op je innerlijke leesstem, want daarvoor ben je te vertrouwd met je eigen tekst. Hardop voorlezen is dus het devies.

We lezen net zo snel als we schrijven, wat neerkomt op circa 250 woorden per minuut. Het is niet mogelijk om een lezer tot meer lezen te dwingen. Je zult daarom misschien tekst moeten schrappen. Het bekende 'kill your darlings'.

Alleen bij snelleestechnieken kunnen we over die 250 woorden heen. Bij die technieken wordt gebruik gemaakt van het uitschakelen van onze visuele hersendelen, die we normaal gesproken bij het lezen gebruiken. Doordat we die delen gebruiken, spreken we de tekst in ons hoofd uit.

In een gesprek checken we af en toe of we op het goede spoor zitten bij onze luisteraar. Dat doen we vaak door vragen te stellen. Dat werkt in een geschreven tekst ook stimulerend; vragen zijn krachtige communicatie-instrumenten.

Lange, moeilijke zinnen dragen vaak niet bij tot de duidelijkheid. Waarom niet?  Omdat we ze ook nooit in spreektaal gebruiken.

Gebruik geen afkortingen, zoals i.p.v. of o.a. Dit vertraagt het lezen, omdat we ze in ons hoofd moeten 'vertalen' door ze voluit 'uit te spreken'. Zo'n afkorting verkort de tekst, maar verlengt de leestijd. Bovendien kennen we sommige afkortingen misschien niet, waardoor we geneigd zijn te stoppen met lezen.

 

Gelukkig zien we mensen op straat steeds vaker hardop in zichzelf praten (of eigenlijk in een minuscuul microfoontje), dus we hoeven ons nergens voor te schamen!

* zie ook: Andrea Kroon's  blog over 'gekunstelde taal'.