Wat is onmisbare waarde?

[Catrien Deys]

Alweer enige tijd geleden werkte ik in een museum, waar ik ben vertrokken na een 'conflict'. Het was de tijd van het Deltaplan voor Cultuurbehoud en alle achterstanden in conservering en restauratie werden geïnventariseerd. Helaas bleek na die inventarisering het geld op, dus is er in veel gevallen, zeker wat restauratie betreft, gewoon achterstand gebleven. Als leidraad voor prioriteitenstelling werden de museumstukken in categorieën ingedeeld: van onmisbare culturele waarde (A) tot vrijwel geen cultuurhistorische waarde, dus om af te stoten (D). In het desbetreffende museum werd ik gevraagd voor begeleiding van de inrichting van het nieuwe museumrestaurant. Daar wilde men bouwfragmenten gaan gebruiken ter decoratie van de ruimte. Die fragmenten vormden onderdeel van de collectie, maar vielen in de laatste categorieën, dus werden niet als echte of waardevolle museumstukken beschouwd. Ik kon dat moreel niet verantwoorden, heb er een 'halszaak' van gemaakt en vervolgens besloten te vertrekken. Het toekennen van die waardebepaling beschouw ik als een momentopname. Inzichten kunnen veranderen, of nader onderzoek kan uitwijzen dat een bepaald fragment wel degelijk een bijzondere waarde heeft. Zo is er ooit ontdekt dat achterhaald kon worden op welke school een bepaalde merklap was vervaardigd, door naar de vouwwijze te kijken. Informatie die pas kon worden blootgelegd toen er een hele grote collectie ogenschijnlijk vrij oninteressante lappen opdook. Ik beschouwde mezelf in de restaurantkwestie als woordvoerder van de objecten en kon niet verantwoorden waarom het ene stuk in een vitrine werd getoond en het andere als buffetmeubel zou worden gebruikt. Daar moet ik bij zeggen dat ik als restaurator werkte en als zodanig vond, dat het niet aan mij is om een object te behandelen uitgaande van de financiële of culturele waarde. Ik begrijp ook wel dat musea overvol zijn, dat het merendeel in de depots ligt en nooit getoond wordt en dat hiermee veel (staats)geld is gemoeid, maar begin dan vooral bij het verzamelbeleid en niet aan de andere kant. En onderlinge ruil of zelfs verkoop, omdat iets niet in een eigen profiel past, vind ik ook nog te verantwoorden, maar objecten als decorstukken gebruiken, vind ik toch wat anders. Of zie ik dat verkeerd?