Sporen van Smaragd

[Andréa A. Kroon]

Op 22 mei verschijnt de publicatie Sporen van Smaragd. Indisch erfgoed in Den Haag, 1853-1945 in de VOM-reeks van de afdeling Monumentenzorg en Welstand van de Gemeente Den Haag. Het boek is een van de resultaten van het gelijknamige erfgoedproject, dan Kroon & Wagtberg Hansen sinds 2010 verzorgt.

Interieurdecoraties van overheidsgebouwen waren in de negentiende eeuw gericht op het uitstralen van gezag over de kolonie, terwijl internationale bedrijven door middel van geveldecoraties aan consumenten de boodschap gaven dat zij ook in Nederlands-Indië voor hen klaar stonden. In de luxe villa’s van repatrianten werden herinneringen aan Indië vervat in een  Javaanse naam, gevelsculptuur of glas-in-lood. In Indië geboren architecten kozen vaak voor de strakke belijning van de Nieuwe Haagsche School, terwijl in de onopvallende woonhuizen van kunstenaars en auteurs culturele uitwisseling in de praktijk plaatsvond. Rond 1900 schoten toko’s als paddenstoelen uit de grond, en ontmoetten migranten elkaar in verenigingsgebouwen.amige erfgoedproject, dat Kroon & Wagtberg Hansen sinds 2010 verzorgt. Deze rijk geïllustreerde publicatie beschrijft de mooiste en meest opmerkelijke gebouwen in de stad die een band hebben met voormalig Nederlands-Indië.

Architectuur hangt dus samen met gemeenschapsvorming. Monumenten hebben niet alleen een bouwhistorische waarde; ze zijn een weerspiegeling van de sociale, culturele of religieuze context waarin ze tot stand zijn gekomen. Daarom besteedt dit boek niet alleen aandacht aan panden met bijzondere Indische kenmerken, maar ook aan de voormalige eigenaars en bewoners. De gevels en interieurs weerspiegelen hun identiteit, ambities en herinneringen. De publicatie Sporen van Smaragd. Indisch erfgoed in Den Haag, 1853-1945 brengt de materiële neerslag van de uitwisseling tussen Oost en West in beeld, die zowel positieve als negatieve aspecten heeft gekend. 

De verschijning van het boek gaat gepaard met diverse publieksactiviteiten:

• De tentoonstelling Sporen van Smaragd Indisch erfgoed in Den Haag, 1853-1945 in het Haags Informatie Centrum (Atrium Stadhuis, Spui 70) begeleidt het boek en volgt de thematische indeling daarvan. Deze tentoonstelling is vanaf 22 mei 2013 gratis te bezoeken.
• In het Cultuurpaviljoen van de Tong Tong Fair is een informatiestand met expositie over het erfgoedproject Sporen van Smaragd te bezoeken van 22 mei t/m 2 juni 2013. Hierin is aandacht voor Een onvergetelijk evenement. De Indische tentoonstelling van 1932 in het Westbroekpark, en andere Indische sporen in het moderne stadsbeeld. Het Instituut voor Beeld en Geluid te Hilversum stelt speciaal voor deze expositie unieke filmbeelden ter beschikking, die sinds 1932 niet meer zijn vertoond! De expositie is prachtig vormgegeven als een kleine ‘stad’ door Meta Menkveld, met medewerking van het Museon. Dit is toepasselijk, omdat de voorloper van het Museon, het Museum voor het Onderwijs, in 1932 nauw betrokken was bij de organisatie van de Indische Tentoonstelling.
• Ter afsluiting vindt op 31 mei 2013 een symposium plaats in het Bibit-Theater van de Tong Tong Fair: Gedeeld erfgoed – Shared Heritage. Haags-Indische monumenten als getuigen van culturele uitwisseling, 1853-1945. Tijdens deze dag belichten deskundigen uit verschillende vakgebieden de mooiste voorbeelden van Haagse panden met een Indisch verleden, en hun relevantie voor monumentenbeleid, educatie en citymarketing. Het evenement wordt georganiseerd door de Gemeente Den Haag met medewerking van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Aanmelden vooraf is noodzakelijk in verband met speciale openingstijden en kan uitsluitend via: [e-mail]. Het programma is hier te vinden.
• In april verscheen al De Indische stad, een plattegrond waarmee zowel te voet als virtueel een wandeling langs Haags-Indisch erfgoed gemaakt kan worden. De kaart bevat bijzondere scanbare icoontjes in de vorm van Indische symbolen, die met een smartphone kunnen worden 'gelezen' om meer achtergrondinformatie te ontsluiten. Meer informatie is hier te vinden.